เทคนิคเลือกอัญมณี ให้ปัง ถูกใจ ไม่ถูกหลอก

ใครๆ ก็ชอบของสวยๆ งามๆ ยิ่งเป็นของสวยงามที่มีค่าอย่างอัญมณีด้วยแล้วก็ยิ่งน่าเก็บสะสม แต่จะเลือกยังไงให้ปัง ถูกใจ และไม่ถูกหลอก เรามีผู้เชี่ยวชาญมาให้คำแนะนำ เทคนิคเลือกอัญมณี กันค่ะ

งานนี้เราได้เข้าร่วมเวิร์กช็อปกับ คุณเก๋ เยือนจันทร์ ชัยวัฒน์ นักอัญมณีศาสตร์ผู้จบการศึกษาจากสถาบัน Graduate Gemologist (Gemological Institute of America), FGA (A Fellow of Gemological Association of Great Britain) และ Certified Diamond Grader (HRD, Antwerp) ผู้มากประสบการณ์ด้านอัญมณี และกรรมการบริหาร TREZ Jewelry สยามพารากอน จนได้ความความรู้และข้อมูลที่น่าสนใจมามากมายและอยากบอกต่อคุณผู้อ่าน

ข้อมูลความรู้เบื้องต้น

อัญมณีคืออะไร

อัญมณีคือแร่รัตนชาติที่มาจากแร่ธาตุต่างๆ ที่อยู่ภายใต้พื้นโลกและนำมาเจียระไน ขัดมัน หรือแกะสลักเป็นรูปต่างๆ ให้มีลักษณะสวยงามซึ่งไม่ใช่แร่ทุกชนิดบนโลกที่จะสามารถนำมาทำเป็นอัญมณีได้ เพราะอัญมณีจะต้องมีเป็นวัตถุที่มีความสวยงาม คงทน และหายากด้วยนั่นเอง

(ข้อมูลจาก สารานุกรมโลกอัญมณีสถาบัน อัญมณีวิทย์ (ประเทศไทย), 2538.)

อัญมณีต่างจากแร่อย่างไร

แร่ คือธาตุหรือสารประกอบอนินทรีย์ ที่มีสถานะเป็นของแข็ง เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติและมีโครงสร้างภายในเป็นผลึก มีสูตรเคมีและสมบัติอื่นๆ ที่แน่นอนหรือเปลี่ยนแปลงได้ในวงจำกัด (Learning module on Earth Science and Astronomy(LESA), 2553.) ซึ่งแตกต่างจากอัญมณีที่จำเป็นจะต้องมีคุณสมบัติ 3 ประการ คือ สวยงาม คงทน หายาก ดังที่กล่าวไปในข้างต้น

นอกจากนี้เรายังสามารถเชื่อมโยงอัญมณีแต่ละประเภทไปถึงเรื่องความเชื่อได้อีกด้วย เช่น อัญมณีประจำเดือนเกิดที่ช่วยส่งเสริมสิ่งดีๆ ให้ผู้สวมใส่ (เป็นความเชื่อโปรดใช้วิจาณญาณ)

(ข้อมูลจาก อัญมณีในเครื่องประดับ Gems in jewelry, 2552.)

เดือนเกิด	อัญมณีธรรมชาติ (Natural Stone)	ความหมาย (Meaning)
มกราคม	การ์เนต หรือโกเมน (Garnet)	ความเป็นนิรันดร์
กุมภาพันธ์	อะมีทิสต์ (Amethyst)	ความฉลาด
มีนาคม	อะความารีน (Aquamarine)	จิตใจสงบ
เมษายน	เพชร (Diamond)	ความสำเร็จ
พฤษภาคม	มรกต (Emerald)	ความเมตตากรุณา
มิถุนายน	มุกหรือมูนสโตน (Pearl or Moonstone)	ความสง่างาม
กรกฎาคม	ทับทิม (Ruby)	มีอำนาจ
สิงหาคม	เพอริดอท (Peridot)	ความเห็นอกเห็นใจ
กันยายน	แซปไฟร์ (Sapphire)	การถ่ายทอดอารมณ์
ตุลาคม	โอปอล (Opal)	ความบริสุทธิ์
พฤศจิกายน	โทแพสหรือซิทริน (Topaz or Citrine)	ความอุดมสมบูรณ์
ธันวาคม	เทอร์คอยซ์หรือแทนซาไนต์ (Turquoise or Tanzanite)	ความคิดสร้างสรรค์

วิธีง่ายๆ ในการสังเกตอัญมณีแท้และเทียม

ในการร่วมเวิร์กช็อปครั้งนี้ ทางร้าน TREZ Jewelry ได้จัดกิจกรรมให้ผู้เข้าร่วมได้ลองการสังเกตลักษณะอัญมณีสังเคราะห์ ลักษณะอัญมณีที่ผ่านการปรับปรุงคุณภาพ และอัญมณีอินทรีย์ เพื่อเป็นความรู้และประสบการณ์ในการดูอัญมณีเบื้องต้น เพราะการจะเชี่ยวชาญพอจะแยกแยะอัญมณีและวัสดุอื่นๆ ที่คล้ายคบึงกันทั้งจากธรรมชาติและจากการสังเคราะห์ ต้องอาศัยการศึกษาและประสบการณ์พอสมควร ซึ่งทางร้านได้สรุปเป็นข้อมูลเบื้องต้นง่ายๆ ไว้

วิธีการจำแนกแก้วออกจากพลาสติก ลักษณะของแก้ว เมื่อสัมผัสด้วยมือจะมีความเย็นกว่าพลาสติก และพบมลทินฟองอากาศ (gas bubble) อยู่ภายในแก้ว รวมถึงน้ำหนักของแก้วจะมีความหนักกว่าพลาสติก
การสังเกตลักษณะแท้และเทียมของอัญมณีแต่ละประเภทที่มีลักษณะคล้ายหยกเทียบกับหยกแท้ เช่น หยกแท้จะพบลักษณะเฉพาะเหมือนเส้นใย (fibrous) ส่วนอัญมณีประเภท moss agate, aventurine quartz, dyed quartz, dyed chalcedony, dyed agate จะพบลักษณะเป็นเม็ด (grain) อยู่ทั่วผลึกอัญมณี
การสังเกตลักษณะของอัญมณีที่ผ่านการปรับปรุงคุณภาพ เช่น ลักษณะหยกย้อมสี จะพบลักษณะแถบสีที่มีลักษณะเข้มขึ้นตามรอยแตก (color concentration) Agate ย้อมสี จะพบลักษณะสีตามชั้น/วงสีของ Agate จะพบว่าบริเวณที่ผ่านการย้อมสีจะมีสีที่เข้มกว่าชั้น/วงอื่นๆ Quartz ย้อมสี จะพบลักษณะของสีที่เข้มกว่าปกติปรากฎตามบริเวณรอยแตกของเนื้อ quartz ทับทิมเผาตะกั่ว อัญมณีที่นำมาเผาวิธีนี้มักจะมีรอยแตกมาก การใส่แก้วตะกั่วลงไปก็เพื่อประสานรอยแตกให้เรียบเนียนมากยิ่งขึ้น แต่ตะกั่วมีความทนทานต่อสภาวะแวดล้อมได้ไม่ดีนัก เมื่อผ่านการใช้งานเป็นเวลานาน จะทำให้อัญมณีมีความหมองหรือเกิดความด้านที่ผิวได้ง่าย โดยจะพบลักษณะมลทินฟองอากาศ (gas bubble) ริ้วสีแฟลชและมลทินระนาบผลึกแฝด (repeated twinning) ปรากฏอยู่ภายในผลึก

วิธีจำแนกชนิดอัญมณี โดยสามารถจำแนก
1. อัญมณีแซปไฟร์แท้/เทียม ได้จากการสังเกตลักษณะเส้นโค้งคล้ายแผ่นซีดี (curve striation) ปรากฏอยู่ในผลึกในอัญมณีแซปไฟร์เทียม หากแซปไฟร์แท้จะพบลักษณะมลทินของเหลวหรือก๊าซ (2-Phase) และพบมลทินรอยนิ้วมือ (fingerprint) อยู่ภายในผลึก
2. Quartz rock crystal พบลักษณะมลทินของเหลวหรือก๊าซ (2-Phase) ที่ปรากฏอยู่ในผลึก quartz
การสังเกตอัญมณีอินทรีย์ ได้แก่
1. ไข่มุกแท้/เทียม จะพบลักษณะพื้นผิวที่เป็นเนื้อเดียวกันทั้งเม็ดในไข่มุกแท้ ไข่มุกปลอมจะพบพื้นผิวที่มีลักษณะไม่เป็นเนื้อเดียวกัน มีการหลุดลอกของพื้นผิวหรือพื้นผิวมีลักษณะคล้ายเปลือกส้ม
2. ปะการังแท้ จะพบลักษณะ growth structure อยู่ภายในเนื้อ
3. งาช้าง จะพบลักษณะ engine turning structure เป็นอีก growth structure ที่พบได้ในงาของสัตว์
4. อำพัน สามารถทดสอบได้จากการนำอำพันแช่ในน้ำเกลือในอัตราส่วนที่เหมาะสม หากอำพันลอยน้ำคืออำพันดังกล่าวเป็นของแท้ หรือใช้ผ้าถูบริเวณพื้นผิวของอำพัน หากเป็นอำพันแท้จะพบว่ามีไฟฟ้าสถิตเกิดขึ้นบริเวณพื้นผิวของอำพัน

หวังว่า เทคนิคเลือกอัญมณี ที่เราทำมาฝากจะเ็นข้อมูลที่มีประโยชน์สำหรับคนที่ชื่นชอบอัญมณีกันนะคะ

ขอบคุณข้อมูลและภาพจาก TREZ Jewelry

เกี่ยวกับ TREZ Jewelry

TREZ Jewelry ถูกก่อตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2548 บริเวณชั้น 1 สยามพารากอน ซึ่งคำว่า TREZ มาจาก Treasure หมายถึง ‘สมบัติ’ โดย TREZ Jewelry มีการจำหน่ายสินค้าประเภทจิเวลรี่ อัญมณี ผลึกแร่ และรับบริการงานสั่งทำ รวมทั้งให้บริการตรวจสอบวิเคราะห์อัญมณี จากผู้เชี่ยวชาญทางด้านอัญมณี สอดคล้องกับบุคลิกภาพ ด้านความซื่อสัตย์ (Intrigrity) เปิดเผยข้อมูลอัญมณีด้วยความโปร่งใส ทั้งในเรื่องของแหล่งที่มาและการปรับปรุงคุณภาพอัญมณี

ด้านการใส่ใจ (Detail-oriented) มีความพิถีพิถันในทุกขั้นตอนและรายละเอียดของการทำงาน เลือกสรรวัตถุดิบมาเป็นอย่างดี ให้บริการด้วยความอบอุ่นและเป็นมิตร ด้านการร่วมสมัย (Contemporary) คือการนำความรู้ ประสบการณ์ และแรงบันดาลใจด้านอัญมณีมาปรับใช้ได้อย่างผสมผสานและกลมกลืนกับยุคปัจจุบัน และความยั่งยืน (Sustainability) โดยการคัดสรรแหล่งที่มาของต้นกำเนิดเหมืองอัญมณีที่มีความโปร่งใส ไม่เอาเปรียบแรงงานที่อ่อนแอและมีความรับผิดชอบต่อสิ่งแวดล้อมและสังคม เพื่อความยั่งยืนในอนาคต ภายใต้แนวคิด “Made with Love, Guided by Gemologists” ความรักของผู้เชี่ยวชาญทางด้านอัญมณี

นอกจากนี้ทางร้าน TREZ Jewelry ยังได้จัดตั้งห้องปฏิบัติการสำหรับการตรวจสอบวิเคราะห์อัญมณี มีชื่อว่า Thailand Gemological Laboratory (TGL) อยู่ระหว่างการขึ้นทะเบียน จากมาตรฐานการตรวจสอบอัญมณี เครื่องประดับ และโลหะมีค่า ของสถาบันวิจัยและพัฒนาอัญมณีและเครื่องประดับแห่งชาติ (องค์การมหาชน) (GIT) และมาตรฐาน ISO17025 โดยการนำเครื่องมือขั้นสูงมาใช้ในการตรวจสอบวิเคราะห์และออกใบรับรองอัญมณีและเครื่องประดับ